Σάββατο 27 Δεκεμβρίου 2014

«Οιδίπους τυραννούμενος και άλλα ποιήματα»

Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί
το βιβλίο του Νίκου Καρούζου:
«Οιδίπους τυραννούμενος και άλλα ποιήματα»
Φιλολογική επιμέλεια: Μαρία Αρμύρα
Σύμβουλος έκδοσης: Ευγένιος Αρανίτσης

Ο νέος αυτός τόμος ποίησης του Νίκου Καρούζου περιλαμβάνει: α) τα ποιήματα των πρώτων του ποιητικών συλλογών (1953-1956), β) ποιήματα δημοσιευμένα από τον ίδιο σε περιοδικά και εφημερίδες από το 1949 και εντεύθεν, τα οποία δεν είχε εντάξει στις ποιητικές του συλλογές, και γ) αδημοσίευτα ποιήματα από το αρχείο του, αλλά και από αρχεία ανθρώπων που βρέθηκαν κοντά του.
Συμπεριλαμβάνονται ποιήματα αφιερωμένα ή χαρισμένα, τα οποία είτε δημοσιεύτηκαν μετά το θάνατο του ποιητή από τους κατόχους τους είτε βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας σ’ αυτόν τον τόμο.
Ο τόμος αυτός, που διαμορφώθηκε με τα έως σήμερα —μια και η έρευνα συνεχίζεται— ευρεθέντα ποιήματα, διατρέχει, όλη την περίοδο της ποιητικής παραγωγής του Καρούζου και μπορεί να αναγνωστεί σε σχέση με τη συγκεντρωτική έκδοση (των δύο τόμων των ποιημάτων που ήδη κυκλοφορούν από τον Ίκαρο) συγχρονικά και διαχρονικά.
Η πρώτη ενότητα με τον τίτλο «Πρώτες ποιητικές συλλογές» αποτελεί ανατύπωση των ποιητικών συλλογών Η επιστροφή του Χριστού (1953), Νέες δοκιμές (1954), Σημείο (1955), Είκοσι ποιήματα (1955), Διάλογοι (1956). Ο ποιητής είχε απορρίψει μεγάλο μέρος των ποιημάτων που περιλαμβάνονταν σε αυτές. Η ένταξή τους, όμως, στον νέο τόμο κρίθηκε αναγκαία αφενός επειδή είναι εξαντλημένες εδώ και πολλά χρόνια και δυσεύρετες, αφετέρου δε επειδή στις πρώτες αυτές ποιητικές συλλογές αναδεικνύονται ποιητικά στοιχεία-σταθμοί, που στην εξέλιξη και την ποιητική ωρίμανσή τους αποκαλύπτουν το ποιητικό αξιακό σύμπαν του Καρούζου.
Τα ποιήματα της δεύτερης ενότητας, δημοσιευμένα απ’ τον ίδιο τον ποιητή σε λογοτεχνικά περιοδικά, παρατίθενται με χρονολογική σειρά, σύμφωνα με την ημερομηνία δημοσίευσης, και μας δίνουν παράλληλα μια εικόνα των εκδοτικών συνεργασιών του μέσα στο χρόνο. Στην ενότητα αυτή, παρακολουθούμε, επίσης, ποιήματα γραμμένα για τους Schönberg, Giacometti, Maiakovski, Σικελιανό, Vivaldi, αλλά και ποιήματα όπου εντάσσονται στίχοι άλλων ποιητών (Καρυωτάκης) ή χρησιμοποιούνται ως μότο (Σολωμός), όπως και ένα ποίημα ως παραλλαγή του υπερρεαλιστικού παιχνιδιού «cadavre exquis».
Στην τρίτη ενότητα παρουσιάζονται τα ποιήματα εκείνα που δημοσιεύτηκαν, μετά το θάνατο του Καρούζου, από τρίτους και παρατίθενται επίσης σε χρονολογική σειρά σύμφωνα με την ημερομηνία δημοσίευσης. Τα προερχόμενα από το αρχείο του ποιητή, ομαδοποιούνται και παρουσιάζονται στην αρχή αυτής της ενότητας.
Η τέταρτη ενότητα περιλαμβάνει τα ευρεθέντα μη δημοσιευμένα ποιήματα. Όλες οι αφιερώσεις των ποιημάτων είναι χειρόγραφες. Αξίζει να επισημανθεί, σχετικά με το θέμα της αφιέρωσης, ότι ο ίδιος ο ποιητής έχει εντάξει στις ποιητικές του συλλογές ποιήματα ήδη αφιερωμένα, είτε δημοσιοποιώντας την αφιέρωση είτε όχι.
Στο Παράρτημα αυτού του τόμου δίνονται τα απαραίτητα πληροφοριακά στοιχεία των ποιημάτων, όπως ο τόπος και ο χρόνος της πρώτης δημοσίευσής τους ή, αν πρόκειται για επιμελημένη από τον ίδιο τον ποιητή αναδημοσίευσή τους, τα ανάλογα στοιχεία, όπως, επίσης, και η διαφορετική εκδοχή τους με επισήμανση των διαφοροποιήσεων. Δίνονται επίσης, όπου κρίνεται απαραίτητο, στοιχεία συγκριτικής μελέτης των ποιητικών κειμένων, τα οποία αναδεικνύουν την καρουζική ποίηση ως διαδικασία όπου το εκάστοτε παρόν της ποιητικής γραφής εγκλείει το παρελθόν της.
Ο τίτλος της παρούσας έκδοσης επελέγη από τον Ευγένιο Αρανίτση, με βάση το ομότιτλο ποίημα.

ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΠΑΓΑΛΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΠΑΓΑΛΟΥ
Eduardo Galeano
εκδ.Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός

Ανάσταση του παπαγάλου" είναι μια μικρή ιστορία που πρωτοδημοσιεύτηκε από τον μεγάλο Ουρουγουανό συγγραφέα Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του "Οι λέξεις ταξιδεύουν" (στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πάπυρος 2013). Με τον δικό του, μοναδικό τρόπο, να λέει πολλά με λίγα λόγια, ο Γκαλεάνο αφηγείται την ιστορία ενός παπαγάλου που πέφτει σε μια χύτρα και πεθαίνει, μα που ένας αγγειοπλάστης τον ανασταίνει, με υλικά το συναίσθημα, την αγάπη. Ο ταπεινός αγγειοπλάστης φτιάχνει εντέλει ένα πλάσμα πολύχρωμο, και η ιστορία του γίνεται ένας ύμνος στη ζωή, στην ανθρώπινη δημιουργικότητα, που με την απλότητα και την αμεσότητά του μαγεύει τους μικρούς και μεγάλους αναγνώστες.

Ντον ΝτεΛίλο

Ντον ΝτεΛίλο
«Αγγελος Εσμεράλντα».
Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2014,


«Θειάφι έπεσε απ’ το εργοστάσιο του ουρανού, βάφοντας το πεζοδρόμιο, [...] ήταν άμμος που τη μετέφερε βόρεια κάποιος από τους υπέροχους εκείνους ανέμους της ερήμου.» (σ. 93)
Ο Ντον ΝτεΛίλο (γεννημένος στη Νέα Υόρκη το 1936) κατέχει εξέχουσα θέση, μαζί με τον αινιγματικό Τόμας Πίντσον, στο ρεύμα των σύγχρονων εκπροσώπων του (μετα)μοντερνισμού — είναι μάλιστα ο πρώτος Αμερικανός συγγραφέας που τιμήθηκε με το βραβείο Jerusalem το 1999 (έχοντας τιμηθεί, μεταξύ άλλων, και με τα PEN/Faulkner και National Book Award για τα μυθιστορήματα «Μάο ΙΙ» και «Λευκός Θόρυβος», Εστία). Το κύριο χαρακτηριστικό της γραφής του ΝτεΛίλο είναι, μάλλον, η απόκοσμη —σχεδόν με όρους επιστημονικής φαντασίας— απόδοση της ζώσας πραγματικότητας, ενώ έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς, όπως κάνει ο Στίβεν Πουλ για λογαριασμό της εφημερίδας «Guardian», πως από το ογκώδες «Υπόγειος κόσμος» (που γράφτηκε το 1997) και έπειτα ο όγκος και η πολυπλοκότητα των μυθιστορημάτων του ΝτεΛίλο φθίνει. Αυτό συμβαίνει προς όφελος μιας πιο πυκνής πρόζας της οποίας η ύφανση θυμίζει κάπως τις ζωγραφικές συνθέσεις του Μαρκ Ρόθκο: πολλαπλά στρώματα χρωμάτων διαφορετικής πυκνότητας και διαφάνειας πέφτουν το ένα επάνω στο άλλο και δομούν ένα υπερ-πολύπλοκο «σώμα» δίνοντας όμως ένα, σε πρώτη ματιά, μονοχρωματικό αποτέλεσμα.
Σε κάθε περίπτωση κάθε μυθιστορηματική σάγκα του ΝτεΛίλο θυμίζει μακρά νουβέλα, χωρίς πάντως κάποια να μοιάζει μονόχορδη ή φτενή. Δεν είναι λοιπόν έκπληξη που ο Αμερικανός συγγραφέας αποδεικνύεται μάστορας (και) της μικρής φόρμας. Στο ανά χείρας βιβλίο λοιπόν, με τον τίτλο «Αγγελος Εσμεράλντα», συστεγάζονται εννέα διηγήματα («εννέα ιστορίες» κατά τον υπότιτλο) γραμμένα από το 1979 έως το 2011 και διευθετημένα κατά χρονολογική, και μόνο, σειρά. Κι εδώ αξίζει να σημειωθεί πως παρά το εύρος ώς και 22 ετών που χωρίζει κάποια διηγήματα, παρά την προφανή διαφοροποίηση των συστατικών της γραφής του ΝτεΛίλο με τα χρόνια, η συλλογή μοιάζει σαν να γράφτηκε με σκοπό τη σύνθεση και όχι ως συμπτωματικό κολάζ ασύνδετων ιστοριών, ξεχασμένων σε κάποιο συρτάρι.
«Αγγελος Εσμεράλντα». |
Υπάρχει και σε αυτό το έργο του συγγραφέα η αίσθηση της απομόνωσης. Οι πρωταγωνιστές, αν και ζουν, κυκλοφορούν κι αλληλεπιδρούν με τον γύρω κόσμο, μοιάζουν αποκομμένοι από την πραγματικότητα, η οποία με τη σειρά της τους κλονίζει (ή τους έχει κλονίσει) σχεδόν εν τη απουσία συναίσθησης — μια πολύ δύσκολη συνθήκη που ο ΝτεΛίλο φέρνει αβίαστα εις πέρας. Για παράδειγμα, στο τρίτο διήγημα, με τον τίτλο «Ο δρομέας» (γραμμένο το 1988), πατάμε στα χνάρια ενός ανθρώπου που κάνει τζόκινγκ σε ένα πάρκο ενώ λαμβάνει χώρα η απαγωγή ενός μικρού παιδιού. Ο αναγνώστης ανασαίνει ρυθμικά με τον δρομέα, στρίβει δεξιά κι αριστερά και περνά ανάμεσα από το σοκαρισμένο πλήθος πριν η κουβέντα —πάντα με τον λακωνικό, δηκτικό τρόπο των διαλόγων του ΝτεΛίλο— με μια παριστάμενη αποκαλύψει το δραματικό συμβάν. Στο φουτουριστικό «Ανθρώπινες στιγμές στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο» (γραμμένο το 1983) δύο αστροναύτες σε τροχιά προσπαθούν να αποφύγουν τις φιλοσοφίες περί ζωής και με τον τρόπο αυτό ο ΝτεΛίλο τους κάνει να φιλοσοφούν ακατάπαυστα. Στο αθηνοκεντρικό «Η φιλντισένια ακροβάτισσα» (γραμμένο το 1988) ο σεισμός του 1981 (ο συγγραφέας ζούσε στο Κολωνάκι εκείνη την περίοδο) γίνεται αφορμή ενδοσκόπησης για τους ήρωες μέσω μιας αφηγηματικής όπου η επιφανειακή ησυχία προμηνύει μια σειρά προσωπικών «μετασεισμών». Το εξαιρετικό «Μπάαντερ-Μάινχοφ» (γραμμένο το 2002) διαλέγεται με την ανάγκη του ανθρώπου για εξιλέωση, με την αναζήτηση (κάποιου είδους) παρηγοριάς και με την έννοια της αυτοεπιβαλλόμενης τιμωρίας, ενώ στο «Μεσάνυχτα με Ντοστογιέφσκι» (γραμμένο το 2009) οι δυο φοιτητές που παρακολουθούν έναν τυχαίο άντρα κατά τη διάρκεια του περιπάτου τους ανάγουν την παρακολούθηση σε έναν αυτοεπεξηγηματικό καμβά του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνονται τη ζωή.
Μοναξιά, σιωπές, μια υπόγεια θλίψη, αυτά είναι τα συστατικά των εννέα διηγημάτων με τα οποία ο ΝτεΛίλο αναμετράται, πριν αποσυρθεί (μέσω των ηρώων του) στη γωνία για να φιλοσοφήσει πόσο μικρός είναι ο άνθρωπος στον καμβά της ανθρώπινης ιστορίας.

1934. Προϊστορία ή καταγωγή



1934. Προϊστορία ή καταγωγή

Ανδρέας Εμπειρίκος
επιμέλεια: Γιώργης Γιατρομανωλάκης

Άγρα, 2014

Τον Σεπτέμβριο του 1934 ο Ανδρέας Εμπειρίκος ολοκλήρωσε το πρώτο του ποιητικό έργο με τίτλο "1934". Είναι μια πλήρης ποιητική ενότητα έτοιμη προς έκδοση που περιέχει στο τέλος του τετραδίου και τα αναλυτικά της Περιεχόμενα. Είναι ποιήματα γραμμένα το 1933 και κυρίως το 1934. Το γνωστότερο, για το οποίο μιλάει με ενθουσιασμό ο Ελύτης στην Αναφορά στον Ανδρέα Εμπειρίκο, είναι το "Θέαμα του Μπογιατιού ως κινούμενου τοπίου".
Ο Εμπειρίκος δεν προχωράει στην έκδοση, γιατί στο μεταξύ γράφει την αμιγώς υπερρεαλιστική "Υψικάμινο", με την οποία θα κάνει τη θεαματική του είσοδο στα ελληνικά γράμματα λίγους μήνες μετά, την άνοιξη του 1935, παράλληλα με την ιστορική του διάλεξη για τον "σουρεαλισμό" και την έναρξη της πρακτικής της ψυχανάλυσης.

Ο ποιητής έχασε το χειρόγραφο μετά τον πόλεμο. Προς το τέλος της ζωής του, γύρω στο 1971-1972, αναδιαπραγματευόμενος το παρελθόν του, προσπάθησε να ανασυγκροτήσει τη συλλογή, βρίσκοντας 14 από τα 39 ποιήματα ( το ένα εξ αυτών το αναμορφώνει ριζικά ) και προσθέτοντας ένα νέο ποίημα. Δίνει σ’ αυτό το νέο τετράδιο τον ευφάνταστο και καίριο τίτλο "Προϊστορία ή καταωγή".

Το 2006 τα πρωτότυπα χειρόγραφα βρέθηκαν στις περίφημες βαλίτσες της μητέρας του, που ανακαλύφτηκαν στην αποθήκη του σπιτιού του.

Η πρώτη του συλλογή ανασυστήθηκε πλέον και εκδίδεται από τις Εκδόσεις Άγρα, με εισαγωγή και φιλολογική επιμέλεια του Γιώργη Γιατρομανωλάκη και με τη φροντίδα του γιού του ποιητή Λεωνίδα Εμπειρίκου. Ο τίτλος περιέχει την αρχή και το τέλος του τόξου: "1934. Προϊστορία ή καταγωγή". Ο τόμος περιέχει τη σύνθεση του 1934, τα ποιήματα του 1933 που έμειναν εκτός επιλογής για λόγους προσωπικούς (ποίημα για τον Νικόλα Κάλας κ.α.) και λόγους πολιτικούς (επαναστατικά ποιήματα) καθώς και τα δύο τελευταία του ποιήματα της "Προϊστορίας ή Καταγωγής" που συνέταξε το 1971-72 στο πέρας της ζωής του.

Ο τόμος περιέχει επίσης και 3 σχέδια του ζωγράφου Γιώργου Γουναρόπουλου που ετοίμασε τον Οκτώβριο του 1934 ειδικά για την προβλεπόμενη έκδοση.

Ο ποιητής, 40 χρόνια μετά τον θάνατό του, δεν παύει να προσφέρει τα δώρα του στους λάτρεις του έργου του.

Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2014

ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ



ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ
ΛΕΒΕ ΕΝΤΟΥΑΡ
Μετάφραση: ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
 
εκδ. OPERA

 «Έχω φανταστεί ένα βιβλίο-μουσείο της καθημερινής γραμματείας, όπου θα καταχωρίζονται χειρόγραφα μηνύματα αγνώστων, ταξινομημένα ανά κατηγορίες: αγγελίες για χαμένα ζώα, δικαιολογίες σε παρμπρίζ για να μην πέσει πρόστιμο από την τροχαία, απεγνωσμένες κλήσεις αυτοπτών μαρτύρων, αναγγελίες αλλαγής ιδιοκτησίας, μηνύματα γραφείου, μηνύματα οικιακά, μηνύματα που στέλνεις στον εαυτό σου. Ακούγοντας έναν γέρο να μου διηγείται τη ζωή του, σκέφτηκα: «Αυτός ο άνθρωπος είναι μουσείο του εαυτού του». Ακούγοντας να μιλάει ο γιος ενός μαύρου αμερικανού ακτιβιστή και μιας γαλλίδας κοινωνιολόγου, σκέφτηκα: «Αυτός ο άνθρωπος είναι ένα ready-made». Βλέποντας έναν άνθρωπο κατάχλομο, σκέφτηκα: «Αυτός ο άνθρωπος είναι φάντασμα του εαυτού του».

Μοναδικό βιβλίο (τουλάχιστον από πλευράς δομής) στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, η Αυτοπροσωπογραφία παρουσιάζει τη σπαραχτική αντίφαση ν' αποτελεί από τη μια έναν ύμνο στη ζωή και στις λεπτομέρειες που συνθέτουν τη ζωή ενός ανθρώπου, κι από την άλλη τη διαθήκη ενός ανήσυχου, ιδιοφυούς καλλιτέχνη, ο οποίος, 65 χρόνια μετά τον αφορισμό του Καμύ («Τη στιγμή που αποφασίζεις πως η ζωή αξίζει ή δεν αξίζει τον κόπο να τη ζήσεις, απαντάς στο βασικό πρόβλημα της φιλοσοφίας»), 2 χρόνια μετά την έκδοση της Αυτοπροσωπογραφίας και 2 μέρες μετά την αποστολή στον εκδότη του των χειρογράφων του τελευταίου βιβλίου του στο οποίο πραγματεύεται την αυτοχειρία του καλύτερού του φίλου, αυτοκτόνησε.

Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου 2014

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΤΖΟΝ


ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΤΖΟΝ
Ελένη Σικελιανός
εκδ. ΠΑΤΑΚΗ

Υφαίνοντας έναν συνεκτικό ιστό από επιστολές, αναµνήσεις, ποιήµατα, ηµερολογιακές εγγραφές, η Ελένη Σικελιανός συνθέτει µια στοργική προσωπογραφία του πατέρα της και ταυτόχρονα ένα άτεγκτο κατηγορητήριο εναντίον του. Γιος του Γλαύκου –του µοναχογιού του Άγγελου Σικελιανού, που ακολούθησε τη µητέρα του Εύα Πάλµερ στην Αµερική–, αρνητής του εκπαιδευτικού κατεστηµένου, µε αποτέλεσµα να µην αποφοιτήσει ποτέ από το σχολείο, ταλαντούχος µουσικός, αυτοδίδακτος ξυλοκόπος και λάτρης της φύσης, απόγονος Ελλήνων ευγενών και, στο µεγαλύτερο µέρος της ζωής του, ναρκοµανής, ο Τζον υπήρξε ένας εκκεντρικός οραµατιστής, µια ευφυής, ανεύθυνη, ανήσυχη και εν τέλει τραγική µορφή. Το 2001, έχοντας ζήσει επί τρία χρόνια ως άστεγος στους δρόµους της Αλµπουκέρκης, θα πεθάνει σ’ ένα δωµάτιο ξενοδοχείου από υπερβολική δόση.

«Υπέροχο αυτοβιογραφικό κείµενο, το Βιβλίο του Τζον προσεγγίζει µια ζωή από όλες τις πλευρές της και καταλήγει σε µια νεκρολογία που θα τη ζήλευε ο καθένας. Ο Τζον είναι ένας πατέρας χωρίς προηγούµενο στη λογοτεχνία µας. Η Σικελιανός τον σκιαγραφεί αδρά, µε µεγάλη αγάπη και, πάνω απ’ όλα, µε τέχνη και µαστοριά. Τόσο το θέµα, όσο και η συγγραφέας του παραµένουν αξέχαστα». MICHAEL ONDAATJE

«Στο Βιβλίο του Τζον, αυτοβιογραφικό και κινηµατογραφικό, ένας κατεστραµµένος, πρώην χίπι, πατέρας “φεγγοβολά, αστράφτει, µεταβάλλεται αδιάκοπα” –όπως συµβαίνει “όταν ο κρύσταλλος της ηρωίνης µπαίνει στη φλέβα”, σύµφωνα µε τη δική του περιγραφή– και διαλύει το Βιβλίο των Ωρών µιας οικογένειας. Καλλιτέχνιδα µε ακάµατη ευφυΐα, η Ελένη Σικελιανός ξαναζωντανεύει πολυήµερα ταξίδια στους αχανείς αυτοκινητόδροµους της Αµερικής, τοξικά όνειρα, ψυχικές διαταραχές από τη χρήση ου­σιών, µαταιωµένη τρυφερότητα και σπαταληµένη ενέργεια, κάτω από ένα σκληρό, ανελέητο φως». RIKKI DUCORNET

«Το Βιβλίο του Τζον είναι ένα από τα πιο συγκλονιστικά και αποκαλυπτικά αυτοβιογραφικά έργα που έχω διαβάσει». ΑΝΝΕ WALDMAN

Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2014

ο κυνηγος

Julio Cortazar
Μτφρ. Μάγια Μαρία Ρούσσου
Απόπειρα 2014


Ο Τζόνυ Κάρτερ (που στο πρόσωπό του οι φίλοι της τζαζ θα αναγνωρίσουν τον μεγάλο σαξοφωνίστα Charlie "Bird" Parker) δεν είναι το θύμα, ένας κυνηγημένος όπως νομίζει όλος ο κόσμος. Ο Τζόνυ Κάρτερ κυνηγά αντί να κυνηγιέται. Και όλα όσα του συμβαίνουν στη ζωή είναι οι ατυχίες του κυνηγού κι όχι του ζώου που καταδιώκεται.
Κανείς δεν ξέρει τι κυνηγά ο Τζόνυ, αλλά έτσι είναι, βρίσκεται εδώ, στη μουσική του, στα ναρκωτικά, στα παράλογα λόγια του, στα ποιήματα του Ντύλαν Τόμας, σ' ολόκληρο τον φτωχοδιάβολο που είναι ο Τζόνυ και που τον μεγαλύνει και τον μετατρέπει σ' ένα ζωντανό παραλογισμό, σ' έναν κυνηγό δίχως χέρια και πόδια.

Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2014

ΑΪΒΑΛΙ (graphic novel)



ΑΪΒΑΛΙ


Συγγραφέα SOLOUP 
 Εκδ. ΚΕΔΡΟΣ
Graphic Novel

Εισαγωγικό σημείωμα: Bruce Clark
Ένα μονοήμερο ταξίδι από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί. Κι εκεί, ανάμεσα στις δυο ακτές, μεσοπέλαγα, ένα ταξίδι στο χρόνο. Στη ματωμένη Ιστορία. Σε όσα χωρίζουν τους ανθρώπους του μικρού μπουγαζιού. Σε όσα ενώνουν τους λαούς όλης της γης.
Μικρασιατική Καταστροφή. Ξεριζωμός. Χαμένες πατρίδες. Συνθήκη της Λοζάνης. Η πρώτη μεγάλη ανταλλαγή πληθυσμών στη σύγχρονη Ιστορία. Εκατομμύρια τραγωδίες, αμέτρητες ιστορίες κυνηγημένων ψυχών. Τις περισσότερες δεν τις μάθαμε ποτέ. Άλλες πάλι, αυτές που οι πρόσφυγες αφηγήθηκαν στα παιδιά και στα εγγόνια τους, σιγά σιγά μπερδεύονται, βυθίζονται στη λήθη, χάνονται. Ελάχιστες από αυτές καταγράφηκαν στο χαρτί. Ελάχιστες σώθηκαν, για να ορθώσουν τη μνήμη απέναντι στα ανθρώπινα λάθη που, όταν ξεχνιούνται, επαναλαμβάνονται.
Εκεί, στα υδάτινα σύνορα, στο στενό πέρασμα ανάμεσα στη Λέσβο και στα μικρασιατικά παράλια, ξετυλίγονται τέσσερις από αυτές τις ιστορίες. Τέσσερις Αϊβαλιώτες αφηγούνται. Τρεις Έλληνες κι ένας Τούρκος: Φώτης Κόντογλου, Ηλίας Βενέζης, Αγάπη Βενέζη-Μολυβιάτη, Αχμέτ Γιορουλμάζ.
Και όταν τα πόδια ξαναπατούν στη γη, το σήμερα προσπαθεί να λογαριαστεί με το χθες. Το ταξίδι δεν έχει τελειώσει.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
Εικόνες άλλοτε απαλές σα χάδι κι άλλοτε σωστή γροθιά στο στομάχι. Καρσιλαμάδες ανάμικτοι με λυγμούς και μοιρολόγια. Η Καθ’ Ημάς Ανατολή, η κατά Κόντογλου «μάνα του Κόσμου» παρελαύνει μαζί με τις αδερφές της Μυτιλήνη και Κρήτη, ιστορημένες από την πένα του «κυρ-Φώτη», του Ηλία Βενέζη και της αδερφής του Αγάπης Βενέζη-Μολυβιάτη, του τουρκοκρητικού Αχμέτ Γιορουλμάζ και άλλων.
Όλα αυτά αποτυπώνονται στο χαρτί με τρόπο φυσικό, άμεσο, ειλικρινή, περασμένα απ’ την ευαίσθητη ματιά του Soloúp που χαρμανιάζει την αρχέτυπη εικόνα με το σύγχρονο σκίτσο. Το αποτέλεσμα είναι γνήσια συγκίνηση, άρα τέχνη.


Κώστας Χριστοφορίδης

Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2014

Περιοδικό ΦΡΜΚ #4

Περιοδικό ΦΡΜΚ #4

Συλλογικό έργο
Έτος έκδοσης: 2014

Στο 4ο τεύχος του ΦΡΜΚ ξεκινάμε έναν γραπτό διάλογο μεταξύ των συντακτών του περιοδικού για θέματα ποιητικής. Τη συμμετοχή, τη σχέση με τον δημόσιο χώρο, τα ζητήματα της καλλιτεχνικής μορφής και των αισθητικών κριτηρίων, την καταγωγή, το παιχνίδι και την ιεράρχηση. Στο παρόν τεύχος οι Βασίλης Αμανατίδης, Ορφέας Απέργης, Φοίβη Γιαννίση, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Παναγιώτης Ιωαννίδης, Δήμητρα Κωτούλα, Γιάννα Μπούκοβα και Θοδωρής Χιώτης συζητούν για το θέμα του κριτηρίου καθώς και για το αυξανόμενο ενδιαφέρον για ποίηση με κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο.
Αδημοσίευτη δουλειά τους παρουσιάζουν οι Ορφέας Απέργης, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Δημήτρης Πέτρου, Κυριάκος Συφιλτζόγλου και Χρήστος Κολτσίδας.
Μια επιλογή ποιημάτων του πολυμεταφρασμένου Μεξικανού ποιητή, γνωστού στην Ελλάδα και από τη θητεία του στην πρεσβεία της χώρας του, Hugo Gutiérrez Vega ο οποίος εμπλέκει στην πορεία του το ιστορικό με το μυθολογικό, μεταφράζει η Ελένη Γκίνη.
Την υπαινικτική και μινιμαλιστική ποίηση σπάνιας ακρίβειας της Αμερικανίδας ποιήτριας Kay Ryan, που έχει εκλεγεί δύο φορές Poet Laureate, μεταφράζει για πρώτη φορά στα ελληνικά η Ελένη Ηλιοπούλου.
Πρώτη φορά μεταφράζεται στα ελληνικά από τον Παναγιώτη Ιωαννίδη και ο βραβευμένος Άγγλος ποιητής David Harsent, πρόσφατα καλεσμένος του Βρετανικού Συμβουλίου στην Αθήνα, ο οποίος διερευνά με την ποίησή του, τους κύκλους της ζωής και του θανάτου.
Τη νεότερη Γερμανίδα ποιήτρια Anja Utler, αναγνωρισμένη ως μία από τις πιο ενδιαφέρουσες σύγχρονες ποιητικές φωνές στην ευρωπαϊκή ποίηση, στη δουλειά της οποίας πραγματοποιείται μια συστηματική διερεύνηση της σωματικότητας, μας συστήνουν με τη μετάφρασή τους η Μαρίνα Αγαθαγγελίδου και ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος.
Στην ένθετη έντυπη έκθεση του περιοδικού, Εξ Σαλόνια, φιλοξενούνται οι σύγχρονοι εικαστικοί, Δημήτρης Ντοκατζής, Μαρίνα Γιώτη, Λίζη Καλλιγά, Τάσος Λάγγης και Μαίρη Ζυγούρη.
Για την επιτελεστικότητα στην λογοτεχνία γράφει στο δοκίμιό του ο Χρήστος Χρυσόπουλος. Ο Κωνσταντίνος Ματσούκας μεταφράζει το δοκίμιο της σημαντικής Καναδής ποιήτριας Anne Carson, Κάθε έξοδος είναι μια είσοδος, με αναφορά στη συνθήκη του ύπνου στη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την ποιητική συνείδηση.
Κριτικά κείμενα γράφουν οι Γιάννα Μπούκοβα, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Μαρία Τοπάλη, Βασίλης Αμανατίδης, Μαρίνα Αγαθαγγελίδου.
Συνέντευξη για την ποίησή του δίνει ο Βασίλης Αμανατίδης.
Ο εικαστικός Βαγγέλης Αρτέμης συμβάλει με μια δισέλιδη εικονογράφηση σε ποίηση Γιάννη Στίγκα.

Μια φορά κι έναν καιρό ένα κλουβί

Ροδούλα Παππά
Célia Chauffrey

Μια φορά κι έναν καιρό ένα κλουβί
Εκδ. ΝΕΦΕΛΗ

Ήταν μια φορά κι έναν καιρό ένα κλουβί.
Ένα κλουβί σαν όλα τ’ άλλα κλουβιά, με μια διαφορά:
μέσα του δεν ζούσε ούτε καναρίνι ούτε καρδερίνα
ούτε παπαγαλάκι, ούτε άλλο κανένα πουλί.
Ήταν ένα κλουβί άδειο...
«Συμφορά μου», σκεφτόταν. « Ένα άδειο κλουβί είναι
ένα κλουβί που έχει χάσει όλη του την... κλουβοσύνη!
Ένα άδειο κλουβί πώς να ’ναι ο εαυτός του; Πώς να
’ναι ευτυχισμένο;»
Και, μια μέρα, αποφάσισε να πάει να βρει την τύχη του...
«Αποκλείεται!» απάντησε κοφτά το παγόνι, πριν ακόμη
το κλουβί πει τις τελευταίες του λέξεις. Κι άνοιξε τη μεγαλόπρεπη ουρά του.
«Για ποιον με πέρασες, μου λες;
Τέτοια ουρά αυτοκρατορική
μπορεί να ζει κλεισμένη σε κλουβί;
Έχω εγώ μιλιούνια θαυμαστές
που είναι γενναιόδωροι πολύ!
Μου φέρνουν πάντα το καλύτερο φαΐ,
αρκεί να τους καταδεχτώ
και να ’χω την ουρά μου ανοιχτή.
Δεν ρωτάς καλύτερα την κουκουβάγια; Είναι γριά και κουφή και δεν βλέπει πια και
τόσο καλά. Σίγουρα θα θέλει να τη φροντίζουν».

VARLAM SHALAMOV OI ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΜΟΥ



VARLAM SHALAMOV

OI ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΜΟΥ

Μετάφραση από τα Ρωσικά :
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ

Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Νοέμβριος 2014

ΟΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΒΑΡΛΑΜ ΣΑΛΑΜΟΦ
Ή
Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΩΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Η ανάγνωση στη φυλακή έχει τις ιδιαιτερότητές της. Εκεί, τίποτα δεν απομνημονεύεται· όλη η προσοχή, όλη η δύναμη του μυαλού συγκεντρώνεται στις ανακρίσεις, στις ομολογίες, στην ψυχολογική εξοικείωση με τη ζωή στη φυλακή, με τους συγκρατούμενους, με τα αφεντικά. […]
Η ικανότητά μου να διαβάζω γρήγορα είχε ξανάρθει. Σ’ αυτή τη βιβλιοθήκη και στον Κορζενέφσκι χρωστάω την, έστω και μερική, κάλυψη ενός τεράστιου χάσματος, πολλών χρόνων, στην ανάγνωση, στη γνώση, στη διανόηση, ενός χάσματος που στην πραγματικότητα είναι ο σκοπός της φυλάκισης, της κάθε πολιτικής φυλάκισης. […]

Μερικοί αγαπούν τα βιβλία σαν να ήταν άνθρωποι: τα συναντούν, τους γοητεύουν και τους απογοητεύουν, τα αποχωρίζονται, τα χαϊδεύουν, τα πετούν, τα ξεχνούν, τα ξαναβρίσκουν, τα αποκτούν και τα χάνουν.
Αν η ζωή τούς εμποδίσει να τα συλλέξουν και να τα κλείσουν στη φυλακή μιας βιβλιοθήκης, θα βρουν άλλους τρόπους να τα πλησιάσουν και μερικές φορές να τα πάρουν μαζί τους. Ακόμη και στα όνειρά τους.
Ο Σαλάμοφ (1907-1982), ο συγγραφέας των στρατοπέδων εργασίας, της Κολυμά και της Σιβηρίας, μας είναι ήδη γνωστός. Ιδού λοιπόν και ο Σαλάμοφ ο αναγνώστης, ο εραστής των βιβλίων, μέσα από τις βιβλιοθήκες στους τόπους της εξορίας.

Η έκδοση συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του Σαλάμοφ.

[…] Ίσως οι αρχές να ήξεραν πόσο «προσωρινή» είναι η ανάγνωση στη φυλακή και γι’ αυτό δεν τις απασχολούσε το «εγκληματικό» περιεχόμενο των βιβλίων της φυλακής. Υπάρχουν εξάλλου τα «επιστημονικά εργαστήρια» για τη μελέτη της ψυχολογίας των φυλακισμένων, κι αν αυτές οι εργασίες δεν γίνονται στα στρατόπεδα, πρέπει να γίνουν στις εκπαιδευτικές φυλακές της πρωτεύουσας. Ίσως πάλι το ενδιαφέρον της εξουσίας για την ψυχολογία του φυλακισμένου να περιορίζεται στον κόσμο του κοινού εγκλήματος.

[…] Διάβασα το βιβλίο αυτό με πολλή προσοχή, αρκετές φορές, και η αίσθηση του αναγνώστη που με πάθος μπαίνει στον κόσμο του συγγραφέα μου ξαναήρθε. Νά γιατί έχει σημασία για μένα να θυμάμαι αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο. Τα βιβλία ξαναγύρισαν σε μένα πιο γρήγορα από τις γυναίκες· τα βιβλία είχαν περισσότερη δύναμη από τις γυναίκες.

[…] Η εξαιρετική βιβλιοθήκη του Καράγιεφ –δεν υπήρχε εκεί ούτε ένα βιβλίο που να μην αξίζει να το διαβάσεις– με ανέστησε, με όπλισε για τη ζωή ξανά· όσο γινόταν.

Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2014

περιοδικο


 Ποιητική, τεύχος 14 (Φθινόπωρο 2014) 



Το περιοδικό Ποιητική εστιάζει σε βασικά ζητήματα που αφορούν στην ποιητική τέχνη, δίνοντας μεγάλη έμφαση σε σύγχρονα δοκίμια ποιητικής, καθώς και σε σημαντικές και ως επί το πλείστον νεότερες ελληνικές και ξένες ποιητικές φωνές που ανανεώνουν με τρόπο ουσιαστικό το τοπίο αυτής της τέχνης. Στο 14ο τεύχος, με το οποίο εγκαινιάζεται η κυκλοφορία του περιοδικού ανά τετράμηνο, περιέχεται αφιέρωμα στην ψηφιακή λογοτεχνία, στο οποίο συμμετέχουν Έλληνες και ξένοι συγγραφείς και μελετητές. Την ελληνική ποίηση εκπροσωπούν καταξιωμένοι και νέοι ποιητές όπως: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Παυλίνα Παμπούδη, Κώστας Μαυρουδής, Νίκος Βιολάρης κ.ά. Στην ξένη ποίηση ξεχωρίζουν κορυφαίες συνθέσεις του T.S Eliot, της Άννας Αχμάτοβα και του Alexander Pope. Το τεύχος συμπληρώνουν οι μόνιμες στήλες της Κριτικής και τα Et cetera.